امتیاز مثبت

تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۲ آبان ۱۳۹۷ ساعت ۱۵:۳۸

کد مطلب: 2076

 در نشست علمی مسئولیت مدنی و پارادایم های جدید آن دکتر علیرضا یزدانیان، عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان در خصوص "مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر به عنوان ضمانت اجرای اقتدار بر دیگران" صحبت کرد. وی که در خصوص مسئولیت مدنی ناشی از فعل غیر صاحب چهار مجلد حقوق تطبیقی با حقوق فرانسه است، در ابتدای سخنان خود گفت: "از مهم ترین اصول مسئولیت مدنی در حقوق فرانسه اصل شخصی بودن مسئولیت است که ماده 1302 قانون مدنی قدیم فرانسه بدان اشاره کرده و کاملا استثنایی است. مواد 1384 و 1242 قانون جدید فرانسه نیز به آن اشاره کرده و در کل مسئولیت مدنی ناشی از عمل شخص قاعده ای کلی است که تجاوز از آن نیازمند دلیل است."
وی با اشاره به "قاعده وزر" در فقه اسلامی این قاعده را مانع از گستردگی مسئولیت مدنی ناشی از فعل غیر در حقوق ایران دانست.
دکتر یزدانیان در ادامه گفت: " « پروژه 2017 فرانسه » مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر را در حقوق فرانسه بر قاعده اقتدار Autorité)) مبتنی کرده است، که البته در حقوق ایران هم مطابق مواد 7 و 12 قانون مسئولیت مدنی این بحث قابل طرح است. نه تنها در مواد 7 و 12 قانون مسئولیت مدنی مبحث مسئولیت ناشی از عمل غیر مطرح است، بلکه بر اساس مواد پراکنده دیگر هم این امر قابل استناد است. در حقوق فرانسه علاوه بر ماده 1242 قانون مدنی فرانسه مواد پراکنده ای مانند 1735 و 1797 قانون مدنی فرانسه هم مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر را شامل می شوند به عنوان مثال مسئولیت وکیل اول ناشی از عمل وکیل دوم ، مسئولیت پزشک ناشی از عمل دیگری ، مسئولیت دولت ناشی از عمل قضات و ..... . در همین رابطه باید گفت در حقوق ایران هم موارد متعددی از این دست هست و فقط قانون مسئولیت مدنی در این زمینه قابل استناد نیست، مثلا در قانون تجارت ، چندین مورد در قانون دریایی ، مسئولیت پزشک ناشی از عمل غیر ، مسئولیت دولت از عمل قضات و حتی در فقه اسلامی هم مسئولیت خویشان و بیت المال قابل طرح است."
 وی در ادامه با طرح این سوال که آیا از کنار هم قراردادن این مواد پراکنده می توان قاعده ای در مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر وضع کرد یا خیر گفت: "پاسخ در حقوق فرانسه منفی است. چراکه ماده 1242 قانون مدنی فرانسه حتی از توسعه مسئولیت پدر به پدر بزرگ و دیگر خویشاوندان هم خودداری نموده است.دکترین فرانسه نیز در نپذیرفتن این مسئولیت دو گروه میشوند: گروهی با رویکرد ایدئولوژیک که معتقدند گسترش این ماده با اخلاق و عدالت سازگار نیست و با قاعده وزر در تضاد است. و گروه دیگر با رویکرد تکنیکی که اعتقاد دارند اگر گسترش این مسئولیت در حقوق فرانسه امکان داشت، لزومی به احصای آن در بندهای چندگانه ماده 1242 نبود. در مقابل اما موافقان پذیرفتن بسط این مسئولیت، به هماهنگ کردن مسئولیت قراردادی و قهری استناد میکنند و قاعده مند شدن مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر را امکانپذیر دانسته و معتقدند همانطور که در رویه اداری چنین مسئولیتی به سهولت پذیرفته شده در رویه قضایی هم امکان پذیرش آن هست."
وی در ادامه بیان کرد: "علیرغم همه این استدلالها باید به ظهور رسمی قاعده مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر معتقد بود. در یک رای قضات فرانسوی با صرف نظر کردن از بندهای زیرین ماده 1242، مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر را پذیرفته اند که در حقوق فرانسه بی سابقه است، چنانچه کتابهای حقوق فرانسه را قبل و بعد از 1991مطالعه و مقایسه کنیم متوجه تفاوت عمیق و معنادار آنها خواهیم شد، بطوریکه مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر قبل از این تاریخ گویی استثنا بوده  و با صدور رای جدید قاعده مند شده است. ماده  823 قانون مدنی آلمان نیز در پذیرش مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر جامع تر از حقوق فرانسه عمل کرده است. در حقوق فرانسه هم این ماده از استثنا در آمده و تبدیل به اصل شده است. براساس پروژه 2017 فرانسه بنظر میرسد، این قاعده بر مبنای مفهوم اقتدار استوار گردیده است. با این توضیح که هر کس اقتداری بر دیگری دارد مسئول عمل اوست."
دکتر یزدانیان در خصوص قاعده مند بودن مسئولیت مدنی ناشی از فعل در حقوق ایران گفت: "در حقوق ایران هم می توان قائل بر همین امر بود و بر مبنای مواد 7 و 12 قانون مسئولیت مدنی و مواد پراکنده دیگر مسئولیت ناشی از عمل غیر را براساس اقتدار تفهیم کرد که در صورت پذیرفتن مسئولیت ناشی از عمل غیر می توان آن را با اقسام ذیل قاعده مند کرد:
1. مسئولیت مدنی مراقب ناشی از عمل شخص تحت مراقبتش
2. مسئولیت مدنی عمل متبوع ناشی از عمل تابع
3. مسئولیت قراردادی ناشی از عمل دیگری
4. مسئولیت مدنی اشخاص حقوقی ناشی از فعل ارگان اداره کننده
وی در پایان به عنوان نتیجه سخنان خود گفت: "در نهایت میتوان نتیجه گرفت مسئولیت ناشی از عمل غیر از استثنا درآمده و تبدیل به قاعده شده است."

گروه خبری: نجمه باقری، محمدرضا سرافرازیان